Kompendium wiedzy

Autonomizacja

Autonomizacja to trend polegający na rozwijaniu i wdrażaniu systemów, które pozwalają na częściowo lub w pełni autonomiczną jazdę samochodów i innych pojazdów.

Pojazdy autonomiczne (ang. autonomus vehicles, w skrócie AV) określa się również jako: pojazdy samosterujące (ang. self-driving vehicles), pojazdy bez kierowcy (driverless vehicles) lub pojazdy zautomatyzowane (ang. automated vehicles).

Technologia zastosowana w pojazdach autonomicznych pozwala na monitorowanie otoczenia i samodzielną jazdę z ograniczonym udziałem człowieka lub bez tego udziału. Systemy instalowane w AV (w zależności od stopnia autonomiczności danego pojazdu) obejmują m.in.: kamery, czujniki (w tym ultradźwięków oraz odometryczne), radary, lidary, układy GPS czy inercyjne jednostki pomiarowe (IMU). Zaawansowane systemy sterowania interpretują informacje sensoryczne w celu identyfikacji i wyznaczenia prawidłowych dróg nawigacji, a także przeszkód i odpowiednich oznaczeń.

Rozwój technologii jazdy autonomicznej zakłada ponadto wprowadzanie układów, które pozwolą na komunikację pomiędzy samochodami samosterującymi, jak również pomiędzy AV a otoczeniem. Według badania przeprowadzonego w 2010 r. przez amerykański urząd ds. bezpieczeństwa ruchu drogowego (ang. National Highway Traffic Safety Administration, NHTSA), systemy komunikacji samochodowej mogą pomóc uniknąć nawet 79% wszystkich wypadków drogowych. Technologia jazdy autonomicznej jest stale rozwijana, a wśród największych wyzwań związanych z opracowaniem w pełni funkcjonalnych samochodów samosterujących można wymienić m.in. kwestię zależności efektywności działania poszczególnych czujników od warunków atmosferycznych.

W technologię jazdy autonomicznej inwestują m.in. koncerny motoryzacyjne, podmioty z branży informatycznej jak i wyspecjalizowane strat-upy. Szereg państw oraz jednostek administracyjnych na świecie wdraża przepisy pozwalające na testowanie pojazdów autonomicznych na drogach publicznych. Władze publiczne wspierają testy i projekty pilotażowe, których celem jest rozwój autonomizacji transportu. Pierwszym ośrodkiem administracyjnym zezwalającym na jazdę pojazdów autonomicznych po drogach publicznych był amerykański stan Nevada (w 2011 r.). Testy samochodów samosterujących na drogach publicznych zostały również zalegalizowane m.in. przez Wielką Brytanię. Organy legislacyjne stają jednak przed szeregiem wyzwań takich jak np. uregulowanie kwestii odpowiedzialności za kolizję z udziałem pojazdu autonomicznego.

Możliwość testów samochodów samosterujących na drogach publicznych przewiduje również prawo polskie. Na podstawie definicji ujętej w art. 65k Ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. 1997 Nr 98 poz. 602 z późn. zm.) pojazd autonomiczny to pojazd samochodowy, wyposażony w systemy sprawujące kontrolę nad ruchem tego pojazdu i umożliwiające jego ruch bez ingerencji kierującego, który w każdej chwili może przejąć kontrolę nad tym pojazdem. Art. 65l Ustawy stanowi, że prowadzenie prac badawczych związanych z testowaniem pojazdów autonomicznych w ruchu drogowym na drogach publicznych, szczególności na potrzeby zastosowania pojazdów autonomicznych w transporcie zbiorowym i realizacji innych zadań publicznych, jest możliwe pod warunkiem spełnienia wymagań bezpieczeństwa i uzyskania zezwolenia na przeprowadzenie tych prac. Stosowne zezwolenie wydaje, w drodze decyzji, organ zarządzający ruchem na drodze, na której planuje się przeprowadzenie prac badawczych, na pisemny wniosek organizatora prac badawczych.

Testy pojazdów samosterujących odbywają się zarówno na drogach publicznych, na zamkniętych obiektach lub torach wyłączonych z ruchu, jak również w środowisku wirtualnym. Wybrane projekty pilotażowe są realizowane przy wykorzystaniu samochodów z napędem elektrycznym wyposażonych w systemy jazdy autonomicznej.