Kompendium wiedzy

Koszty

Komfort, osiągi i właściwości jezdne

W 2020 r. średnie ceny samochodów całkowicie elektrycznych (BEV) pozostają wyższe od ich spalinowych odpowiedników. Różnice są szczególnie wyraźne w przypadku pojazdów popularnych segmentów.

Należy jednak zaznaczyć, że wyższa cena samochodów elektrycznych jest rekompensowana przez oszczędności wynikające z niższych kosztów uzupełniania energii (w przypadku ładowania w domu), korzystania z przywilejów takich jak uprawnienie do darmowego parkowania w płatnych strefach czy licznych walorów użytkowych EV (dynamiczne przyspieszenie, obszerniejsze wnętrze, cicha i płynna praca układu napędowego etc.).

Na rynku dostępne są już jednak elektryczne pojazdy klasy premium, oferowane w cenach zbliżonych do swoich bezpośrednich, konwencjonalnych konkurentów.

Głównym czynnikiem mającym wpływ na wysoki koszt produkcji samochodów z napędem elektrycznym pozostają ceny ogniw litowo-jonowych. W ostatnich latach na światowych latach odnotowywany jest jednak trend polegający na systematycznym spadku cen akumulatorów li-ion. Wraz z redukcją cen baterii, zmniejsza się ich wpływ na koszty zakupu samochodów z napędem elektrycznym.

Ceny baterii litowo-jonowych*
(USD/kWh)

Obecna, cena akumulatora
stanowi średnio

wartości kompaktowego
samochodu
elektrycznego

Średni udział cen baterii litowo-jonowych w kosztach nabycia
samochodu elektrycznego*

*Źródło: BloombergNEF

Z uwagi na spadek kosztów akumulatorów litowo-jonowych oraz wzrost skali produkcji, ceny samochodów z napędem elektrycznym w ostatnich latach systematycznie maleją. PSPA szacuje, że w przypadku pojazdów popularnych segmentów zaczną ulegać stopniowemu wyrównaniu z cenami modeli spalinowych począwszy od 2024 r. (bez uwzględnienia subsydiów dostępnych w poszczególnych państwach), a ostateczne zrównanie kosztów zakupu w skali całego rynku i większości segmentów nastąpi w roku 2025.

System wsparcia finansowego elektromobilności na świecie

Szereg państw na całym świecie realizuje politykę mającą na celu przyspieszenie tempa rozwoju zeroemisyjnego transportu, wprowadzając do krajowego porządku prawnego przywileje podatkowe, dotacje, bonusy ekologiczne i inne formy wsparcia nabywców i użytkowników pojazdów elektrycznych.

Subsydia finansowe stanowią niezbędny warunek dla dynamizacji rynku EV, zwłaszcza w początkowej fazie rozwoju elektromobilności. W wielu państwach dostępne są również przywileje i zachęty wdrażane regionalnie przez władze lokalne.

Szczególne znaczenie w kontekście rozwoju zeroemisyjnego transportu na świecie zajmują Chiny. Rząd w Pekinie intensywnie wspiera elektromobilność jako narzędzie do stymulowania wzrostu innowacyjności i konkurencyjności krajowej gospodarki, jak również instrument do walki ze smogiem w ośrodkach miejskich. W wyniku wprowadzenia kompleksowego systemu promocji samochodów elektrycznych (zarówno w zakresie subsydiów, jak i kontyngentów, zobowiązujących koncerny motoryzacyjne do sprzedawania EV na chińskim rynku), Państwo Środka jest globalnym liderem rozwoju elektromobilności. W 2019 r. w Chinach zarejestrowano ok. 1,2 mln pojazdów z napędem elektrycznym. Według planów rządu w Pekinie, do 2025 r. aż 25% nowych samochodów sprzedawanych w Państwie Środka mają stanowić modele z napędem elektrycznym. W marcu 2020 r. Chiny zdecydowały się na przedłużenie subsydiów do EV o kolejne dwa lata – do końca 2022 r.

Szczególny przypadek na elektromobilnej mapie świata stanowi Norwegia, gdzie samochody konwencjonalne zostały obłożone bardzo wysokimi opłatami ekologicznymi (m.in. od emisji CO2 i tlenków azotu), nie obciążającymi pojazdów elektrycznych. W rezultacie ceny niektórych modeli zeroemisyjnych w salonach są niższe niż ich spalinowych odpowiedników. Ma to bezpośrednie przełożenie na wyniki sprzedaży – w 2019 r. samochody całkowicie elektryczne stanowiły 42,4% pojazdów osobowych zarejestrowanych na norweskim rynku. Na wprowadzenie zachęt natury podatkowej zdecydowała się również m.in. Ukraina. Po wejściu w życie zwolnienia EV z VAT, sprzedaż samochodów z napędem elektrycznym wzrosła z 2,7 szt. w 2017 r. do 5,3 szt. w 2018 r. i 7,5 tys. szt. w 2019 r.

Przykładowe systemy wsparcia finansowego nabywców pojazdów elektrycznych obowiązujące w Europie

Niemcy

PREMIA ŚRODOWISKOWA

6000 EUR

Wzrost z 4000 EUR

trending_flat cena pojazdu: do 40 000 EUR

5000 EUR

trending_flat cena pojazdu:

40 000 - 65 000 EUR

WZROST SPRZEDAŻY

+456%

Francja

BONUS EKOLOGICZNY

6000 EUR

Wzrost z 4000 EUR

trending_flat cena pojazdu: do 45 000 EUR

5000 EUR

trending_flat cena pojazdu:

45 000 - 60 000 EUR

WZROST SPRZEDAŻY

+97%

Rumunia

Dopłaty

ok. 10 000 EUR

WZROST SPRZEDAŻY

+1935%

Słowacja

BONUS EKOLOGICZNY

6000 EUR

trending_flat cena pojazdu:

do 45 000 EUR

3000 EUR

trending_flat cena pojazdu:

45 000 - 60 000 EUR

WZROST SPRZEDAŻY

+1312%

trending_flat Z uwzględnieniem pojazdów
zamówionych

System wsparcia finansowego elektromobilności w Polsce

Dopłaty do zakupu

System finansowego wsparcia elektromobilności obowiązuje również w Polsce. Ustawa o zmianie ustawy o biokomponentach i biopaliwach ciekłych oraz niektórych innych ustaw, która weszła w życie dnia 28 lipca 2019 r., powołała do życia Fundusz Niskoemisyjnego Transportu (FNT). W założeniach Fundusz stanowił instrument wsparcia rozwoju elektromobilności w Polsce. Dysponentem FNT został Minister Energii, którego zadaniem miało być w szczególności pisemne zatwierdzanie projektów do wsparcia. Zarządzanie Funduszem powierzono Narodowemu Funduszowi Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Obowiązkiem NFOŚiGW miało być przeprowadzanie postępowań w zakresie wyboru projektów do wsparcia. Źródło przychodów Funduszu Niskoemisyjnego Transportu stanowiła m.in. opłata emisyjna doliczana do benzyn silnikowych i oleju napędowego. Szeroki zakres wsparcia w ramach FNT miał objąć m.in. rozbudowę infrastruktury ładowania EV i tankowania wodoru, zakup elektrycznych autobusów, samochodów osobowych, dostawczych i ciężarowych, jednostek pływających, jak również badania dotyczące paliw alternatywnych i wdrożenia wyników takich badań. Z dofinansowania mieli skorzystać m.in. przedsiębiorcy, osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej, jednostki samorządu terytorialnego, producenci pojazdów elektrycznych, organizacje pozarządowe, czy podmioty nauki i systemu szkolnictwa wyższego. Mimo wejścia w życie aktów wykonawczych regulujących m.in. wysokość wsparcia finansowego dla poszczególnych rodzajów pojazdów, program dofinansowania elektromobilności ze środków FNT nie został uruchomiony w praktyce. Ostatecznie, zastąpiono go szeregiem programów realizowanych przez NFOŚiGW.

16 czerwca 2020 r. Ministerstwo Klimatu oraz Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej zapowiedziały uruchomienie trzech nowych programów dotyczących elektromobilności. Ich łączny budżet wyniesie niemal blisko 150 mln zł. Pierwszy nabór wniosków w ramach wdrażanych instrumentów wsparcia rozpoczął się 26 czerwca 2020 r., a zakończył 31 lipca 2020 r.

Budżet programu „Zielony samochód - dofinansowanie zakupu elektrycznego samochodu osobowego (M1)” wyniesie 37,5 mln zł. Dofinasowaniem został objęty zakup całkowicie elektrycznego (BEV), fabrycznie nowego samochodu osobowego kategorii M1. Nabywane pojazdy nie mogą być wykorzystywane do prowadzenia działalności gospodarczej w rozumieniu unijnego prawa konkurencji, w tym działalności rolniczej. Ponadto nie mogą zostać wprowadzone do ewidencji środków trwałych wykorzystywanych w działalności gospodarczej. Wsparcie jest udzielane w formie dotacji. Jej maksymalna wysokość to 18 750 zł lub do 15% kosztów kwalifikowanych. Górny limit cenowy pojazdu objętego wsparciem ustalono na 125 tys. zł.

Suma środków zarezerwowanych na program „Koliber – taxi dobre dla klimatu – pilotaż” to 40 mln zł. Instrument został dedykowany mikro-, małym i średnim przedsiębiorcom posiadających licencję na przewóz osób w transporcie drogowym. Wsparcie obejmuje zakup lub leasing nowych pojazdów elektrycznych (BEV) kategorii M1 oraz zakup lub montaż punktu ładowania o mocy do 22 kW. Dofinansowanie jest udzielane w formie dotacji (do 20% kosztów kwalifikowanych nie więcej niż 25 tys. zł) lub pożyczek (do 100% kosztów kwalifikowanych). Maksymalny koszt kwalifikowany zakupu lub leasingu jednego pojazdu elektrycznego wraz z kosztem zakupu i montażu jednego punktu ładowania nie może przekroczyć 150 000 zł.

Kolejny z nowo ogłoszonych programów to „eVAN - dofinansowanie zakupu elektrycznego samochodu dostawczego (N1)”. Oprócz zakupu lub leasingu całkowicie elektrycznych pojazdów dostawczych kategorii N1, również i ten instrument przewiduje dotacje na nabycie punktu ładowania o mocy 22 kW. Budżet programu ustalono na 70 mln zł. Dotacja przy zakupie lub leasingu elektrycznego vana to maksymalnie 30% kosztów kwalifikowanych, jednak nie więcej niż 70 000 zł.

Zwolnienie z akcyzy

Na podstawie Ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych (Dz.U. 2018 poz. 317 z późn. zm.) całkowicie elektryczne samochody osobowe (BEV) i samochody osobowe zasilane wodorowymi ogniwami paliwowymi (FCEV) zostały bezterminowo zwolnione z akcyzy.

Zwolnienie z akcyzy (do dnia 01 styczna 2021 r.) obowiązuje również w przypadku osobowych hybryd typu plug-in (PHEV) o pojemności silnika spalinowego równej 2000 centymetrów sześciennych lub niższej. Z kolei hybrydy typu plug-in o pojemności silnika spalinowego wyższej niż 2000 centymetrów sześciennych, ale nie wyższej niż 3500 centymetrów sześciennych zostały objęte obniżoną stawką akcyzy wynoszącą 9,3% podstawy opodatkowania.

Dla porównania, konwencjonalne samochody osobowe o pojemności silnika powyżej 2000 centymetrów sześciennych są obciążone dwukrotnie wyższą stawką akcyzy wynoszącą 18,6% podstawy opodatkowania. Stawka akcyzy dla pozostałych konwencjonalnych samochodów osobowych (o pojemności silnika spalinowego nieprzekraczającej 2000 cm sześciennych) wynosi 3,1% podstawy opodatkowania.

Obciążenie akcyzą

Samochody całkowicie elektryczne (BEV)
- zwolnione bezterminowo

Samochody zasilane wodorowymi ogniwami paliwowymi (FCEV)
– zwolnione bezterminowo

Hybrydy typu plug-in (PHEV) o pojemności silnika spalinowego równej 2000 centymetrów sześciennych lub niższej
– zwolnione do dnia 1 stycznia 2021 r.

Hybrydy typu plug-in (PHEV) o pojemności silnika spalinowego wyższej niż 2000 centymetrów sześciennych, ale nie wyższej niż 3500 centymetrów sześciennych
– 9,3% podstawy opodatkowania (stawka obniżona)

Wyższe odpisy amortyzacyjne

Oprócz zwolnienia z akcyzy obniżającego ceny pojazdu przy zakupie, osobowe samochody elektryczne (BEV) w Polsce zostały objęte uprzywilejowaniem podatkowym w postaci znacznie wyższych odpisów amortyzacyjnych niż pojazdy spalinowe, co pozytywnie wpływa na opłacalność ich eksploatacji.

Ustawa o elektromobilności i paliwach alternatywnych (Dz.U. 2018 poz. 317 z późn. zm.) wprowadziła zmiany do Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. 1991 nr 80 poz. 350 z późn. zm.) oraz do Ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. 1992 nr 21 poz. 86 z późn. zm.).

Dzięki nowelizacji przepisów, odpis z tytułu zużycia całkowicie elektrycznego samochodu osobowego (BEV) stanowi koszt uzyskania przychodu do wartości 225 tys. zł. Tymczasem odpis z tytułu zużycia pozostałych samochodów osobowych jest uznawany za koszt uzyskania przychodu maksymalnie do 150 tys. zł. Różnica na korzyść BEV wynosi aż 75 tys. zł.

Odpis z tytułu zużycia pojazdu stanowiący koszt uzyskania przychodu:

Osobowy samochód całkowicie elektryczny – 225 tys. zł
Osobowy samochód spalinowy – 150 tys. zł
Różnica na korzyść BEV – 75 tys. zł

Koszty energii

Na podstawie opracowanego przez PSPA „Barometru Nowej Mobilności 2019/2020” koszty paliwa są największym obciążeniem związanym z posiadaniem samochodu aż dla 51% polskich kierowców. Pojazdy elektryczne pozwalają ograniczyć te wydatki. Przykładowo, dzięki możliwości ładowania EV z domowego gniazdka, przejechanie 100 kilometrów kosztuje jedynie ok. 9 zł, zaś w przypadku porównywalnego samochodu spalinowego – ok. 28 zł. Oznacza to, że na każde 1 000 km za kierownicą EV można oszczędzić ok. 1 900 zł. Przy wyższych przebiegach różnica na korzyść samochodu elektrycznego jeszcze wzrasta.

Koszt przejechania 100 km

samochód spalinowy

28 zł 34 gr

Cena benzyny 4,23 zł/l, spalanie 6,7l/100km

samochód spalinowy

9 zł 15 gr

Koszt użytkowania samochodu elektrycznego są zależne od miejsca jego ładowania.
Przedstawiona kalkulacja zaklada wykorzystanie gniazdka sieciowego w 80%,
a ładowarek ogólnodostępnych w 20%. Przyjęto zużycie energii 15,3 kWh/100km

Koszty przeglądów i serwisu

Układy napędowe pojazdów spalinowych składają się średnio z aż 2 tys. ruchomych części. Znaczna część tych podzespołów może ulec awarii. Dla porównania liczba komponentów w napędach elektrycznych wynosi ok. 20. To sprawia, że pojazdy elektryczne są o wiele bardziej niezawodne od swoich konwencjonalnych odpowiedników. Konstrukcja BEVów nie obejmuje m.in. rozrządu, turbosprężarki, skrzyni biegów, sprzęgła, pomp paliwa, pompowtryskiwaczy, układu wydechowego czy filtra DPF – czyli wszystkich tych elementów, które w samochodach spalinowych są szczególnie narażone na usterkę lub szybkie zużycie. Silniki elektryczne teoretycznie są w stanie wytrzymać przebiegi sięgające 10 mln km.

Wysoką odporność na zużycie wykazują również baterie trakcyjne EV. Technologia zarządzania akumulatorem litowo-jonowym pozwala znacząco spowolnić spadek pojemności energetycznej, a wiedza o odpowiedniej eksploatacji – uniknąć kluczowych błędów przyspieszających degenerację ogniw. Obecnie wielu producentów udziela dłużej gwarancji na akumulator niż na sam pojazd: często na 8 lat lub 160 000 km przebiegu. W przypadku wybranych modeli gwarancja na baterie obejmuje aż 10 lat lub milion przejechanych kilometrów.